David Bohm

David Bohm (01917, USA) is wellicht een van de grootste denkers van de 20ste eeuw.
Zwaar ontgoocheld door de uitermate wiskundig-theoretische koers van de fysica na de ontdekkingen in het quantumdomein in het begin van de 20ste eeuw ontwikkelde hij een alternatieve interpretatie van de quantum fysica: de “ontologische interpretatie” waarin het mogelijk is te beschrijven wat er werkelijk fysiek gebeurt van moment tot moment (in tegenstelling tot de mysterieuze “wave collapse” en alle bijhorende paradoxen zoals Schrödingers kat).
Daarbij introduceerde hij nieuwe concepten die het mogelijk maken de traditionele golf-deeltje dualiteit te overstijgen en het holistische aspect van de quantum experimenten te verklaren.

Hij zocht ook een theorie die quantum mechanica verzoende met de relativiteitstheorie, wat min of meer lukte met het vage concept van “implicate en explicate orde“.

Later in zijn carrière ontwikkelde hij nieuwe perspectieven op de relatie tussen geest en materie, en ging diep in op de problemen en merkwaardigheden van het menselijke bewustzijn.
Groepsdialoog werd ook een belangrijk onderwerp, als middel om inzicht te verwerven en tot een betere collectieve verstandhouding en een soort groepswijsheid te komen.

Vaak wordt zijn werk verkeerd ingeschat en geïnterpreteerd, met “Bohmian mechanics” als voornaamste voorbeeld. Bohm’s visie van de natuur was namelijk organisch, niet mechanistisch.

Bohm heeft nooit de grote erkenning gekregen die hij ongetwijfeld verdiende (ondanks zijn bijdragen in het onderzoek naar plasma, de quantummechanica, relativiteitstheorie en zijn indirecte bijdrage tot de Stelling van Bell).

Zijn inzichten als filosoof zijn ook zeer waardevol, vol complexiteiten en subtiliteiten.
Bohm’s ideeën blijven mensen uit verschillende domeinen inspireren.

David Bohm interview 01979 (40 minutes)

Basil Hiley interview 02021 (34 minutes)

Basil Hiley

Basil Hiley (2nd fltr) in the lab (source: UCL High Energy Physics group)

Professor Emeritus Basil Hiley zet het werk van David Bohm voort, en werkt voornamelijk aan een algebraïsche basis die de concepten van proces, unfolding, quantumpotentiaal, … formaliseert.

De voorbije jaren is hij ook begonnen met onderzoek in het labo(!), in pogingen om de theorie te bewijzen.

De voornaamste Bohm-Hiley voorstellen

  • de ontologische interpretatie van quantumtheorie

    Quantum “deeltjes” hebben altijd een positie en momentum, alleen kunnen we niet beide terzelfdertijd meten

  • Quantumpotentiaal

    Het quantumpotentiaal is een soort leidende, vormgevende kracht die ontstaat vanuit het geheel en is non-lokaal, d.w.z. ze neemt niet af in functie van de afstand

  • de implicate & explicate orde

    De manifeste wereld die we kunnen observeren ent meten is slechts één “laag” van een grotere, continue beweging (holoflux) waarin processen zich omsluiten en ontsluiten. De zichtbare laag met meetbare, semi-autonome deeltjes is de explicate orde. Daaronder of daarin, uit het zicht verborgen, zijn de processen van de implicate orde.
    Volgens Bohm informeert het geheel elk deel en elk deel omsluit (en informeert) het geheel.
    (De pop-versie van de theorie is ook gekend als het “holografische universum”.)

  • holomovement / holoflux

    Beweging is de grond van alles, en gaat vooraf aan tijd, ruimte, materie, geest, … Dit is een proces-gebaseerd wereldbeeld.

    Zie ook holoflux

Enkele Bohm theorie voordelen & hypothesen

Ook al is de Bohm theorie zelden bestudeerd of begrepen, laat staan geaccepteerd door mainstream fysici, hij biedt wel enkele oplossingen voor een aantal aanhoudende wetenschappelijke, psychologische en filosofische vraagstukken, zoals:

  • geest vs. materie & het ’harde" probleem

    Het mysterie rond bewustzijn kan worden benaderd vanuit een duaal aspect monistisch perspectief, d.w.z. elk deeltje, elk proces heeft zowel een meer fysieke pool en een meer subtiele (mentale, betekenis-dragende) pool. (Zie ook soma-significantie). De Bohm theorie kan worden geplaatst binnen het dual aspect monism, met beweging/verandering als basis van alles.

  • Veel minder quantummysteries

    Geen katten van Schrödinger dood of levend: bijna alle paradoxen en nietszeggende wiskundige abstracties zouden kunnen vervangen worden door een meer begrijpelijke uitleg van wat er werkelijk gebeurt op quantumniveau.

  • psi fenomenen...?

    Dit is zeer speculatief, maar toch, Bohm’s theorieën laten ruimte voor bepaalde psi fenomenen zoals telepathie (zie ook: Rupert Sheldrake, Charles T. Tart)

Aanbevolen boeken

Aanbevolen papers

  • Bohm, D. “A new theory of the relation of mind and matter” (01990)
  • Hiley, B.J.”Quantum Reality unveiled through Process and the Implicate Order” (02008)
  • Pylkkänen, P. “Can Quantum Analogies Help Us to Understand the Process of Thought?” (02014)

Pari Center logo

Een van de weinige plekken op aarde en online waar David Bohm’s nalatenschap wordt gekoesterd en actief onderzocht is het Pari Center (Toscane, Italië).
Pari Center for New Learning werd opgericht door F. David Peat, vriend en medewerker van David Bohm.